De maskers van rechts-populistische politici als Trump en Baudet zijn afgevallen. Daarachter zien we het grijnzende gelaat van de Hitler van onze tijd, Vladimir Poetin. Rechts-populistische partijen als Forum voor Democratie blijken verlengstukken te zijn van Poetins al jaren durende poging om het Westen te destabiliseren en onze democratieën te ondermijnen.
Natuurlijk is er meer aan de hand: de opkomst van het rechts-extremisme kan niet alleen aan Poetin geweten worden. Het Westen kampt al veel langer met grote interne problemen die racisme en fascisme in de hand werken; hier hoefde Poetin alleen maar tendensen aan te wakkeren die sowieso al aanwezig waren. Maar waar komen deze tendensen vandaan? Hierbij loont het de moeite om goed te kijken naar de parallellen met de opkomst van het fascisme in de jaren ‘30 van de vorige eeuw – een opkomst die uiteindelijk resulteerde in de Tweede Wereldoorlog. Net zoals wij nu op de rand staan van een Derde Wereldoorlog…
Terug naar de jaren ‘30
De westerse wereldorde bevindt zich al jaren in een verdiepende crisis, aangedreven door het neoliberale hyperkapitalisme, de almaar groeiende kloof tussen tussen arbeid en kapitaal, tussen rijk en niet-rijk (nog verergerd door de coronapandemie) én de escalerende klimaatcrisis. Nu de gierende inflatie ook haar duit in het zakje doet, kan deze crisis razendsnel ontsporen in een regelrechte economische crash.
In het licht van deze complexe crisis moet de opkomst van het racisme, fascisme en het bijbehorende complot-‘denken’ begrepen worden. De parallellen met de opkomst van het fascisme in de jaren ‘30 van de vorige eeuw zijn opvallend. Net als nu bevond het kapitalisme zich toen in een diepe crisis, de Great Depression, waardoor wereldwijd de armoede en maatschappelijke onvrede enorm toenamen. Het fascisme ontstond als een manier om die onvrede te kanaliseren op zo’n manier dat het kapitalistische systeem daardoor niet geraakt werd, namelijk door de onvrede te projecteren op fictieve oorzaken, zoals in de nazi-mythe van het Joodse complot.
De huidige complottheorieën hebben precies dezelfde functie: ze projecteren de maatschappelijke onvrede op fictieve oorzaken, zoals ‘de satanistische pedofielen’ van ‘de mondiale linkse elite’ die met de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties een totalitair systeem à la China willen vestigen, de zogenaamde “Great Reset” – een complottheorie die zo gestoord is dat het weinig zin heeft om er inhoudelijk op in te gaan.
Binnen het extreemrechtse complot-‘denken’ blijft de échte oorzaak van de crisis, het disfunctioneren van het neoliberale kapitalisme, buiten schot. Ook de racistische afleidingsmanoeuvre, die de oorzaak van de crisis bij ‘de buitenlanders’ legt, hoort bij deze extreemrechtse strategie.
Complottheorieën als QAnon of de Great Reset klinken misschien radicaal, maar ze vormen totaal geen bedreiging voor de kapitalistische machtsverhoudingen die de échte wortel van de crisis vormen. Daarom worden complottheorieën ook verspreid en daarom zijn ze ook zo populair. Ze zijn een gemakzuchtige manier om de onvrede te kanaliseren zonder het systeem daadwerkelijk te hoeven veranderen.
Door juist ‘linkse’ politici tot doelwit van deze complottheorieën te maken, beschermt het kapitalisme zich des te beter tegen linkse hervormingen – hervormingen die juist nu in tijden van economische crisis keihard nodig zijn. Niet voor niets was ook het fascisme uit de jaren ‘30 rabiaat anti-socialistisch.
En net als toen hebben ook nu de complottheorieën een uitgesproken antisemitisch karakter, bijvoorbeeld als ze zich richten op de Joodse miljardair George Soros. De nazi-mythe van het Joodse complot leeft voort in het huidige complot-‘denken’. En zoals altijd gaat ook nu de opkomst van het fascisme gepaard met geweld, haat en discriminatie, zoals vreemdelingenhaat, antisemitisme, vrouwenhaat en LHBTI-haat. Oproepen tot geweld (“Er komen tribunalen”), verbale intimidaties en doodsbedreigingen door misleidde of gestoorde volgelingen van Baudet en Willem Engel zijn aan de orde van de dag.
Poetin als ‘Sterke Leider’
Fascisme is van nature anti-democratisch. Het gaat uit van de cultus van de ‘Sterke Leider’ en heeft geen vertrouwen in de democratie als hét middel tot collectieve probleemoplossing. In dat kader moet de bizarre verering voor Poetin begrepen worden door figuren als Trump, Nigel Farage, Marine le Pen en Baudet, die zelfs een beetje verliefd op Poetin lijkt te zijn en deze gruwelijke massamoordenaar een “viriele vent” noemt. Rechts-populistische politici zien in Poetin de grote, sterke, witte, masculiene leider en daadkrachtige uitdager van de in hun ogen ‘slappe’ en ‘verwijfde’ westerse democratie. Ook Geert Wilders heeft in het verleden gedweept met Poetin en heeft zich tijdens een bezoek aan Rusland een vriendschapsspeldje op laten spelden, terwijl het MH17-proces in volle gang was…
Deze giftige liefde kwam van beide kanten: zoals Trump, Farage, Le Pen, Baudet en Wilders een fascistische bewondering koesteren voor Poetin als Sterke Leider, zo houdt Poetin op zijn beurt van de rechts-populistische politici in het Westen. Zeer zeker niet uit bewondering, maar puur uit strategisch eigenbelang: figuren als Trump en Baudet zijn de “bruikbare idioten” die Poetin inzet om het Westen van binnenuit te verzwakken. Waarom? Heel eenvoudig: de westerse democratie is levensgevaarlijk voor de dictator Poetin.
Aanval op de democratie
Poetin is er alles aan gelegen om chaos te zaaien in westerse landen, om zo het ideaal van de westerse democratie onderuit te halen. Daarom draait hij de gaskraan naar het Westen steeds verder dicht en drukt hij overal waar hij maar kan de democratie hardhandig de kop in. Zoals twee jaar geleden in Wit-Rusland, waar collega-dictator Loekasjenko met behulp van Poetin de democratische protesten tegen zijn regime met bruut geweld heeft neergeslagen.
Voor elke dictator is democratie immers de grootste vijand. Mede daarom is Poetin Oekraïne binnengevallen: Oekraïne was en is gelukkig nog steeds een ontluikende democratie en vormt daarmee een ‘groot gevaar’ voor buurland Rusland. Want stel je voor dat de Russen geïnspireerd zouden raken door het Oekraïense voorbeeld?! Dat kon Poetin echt niet laten gebeuren.
Maar het gaat Poetin niet alleen om het onderuit halen van het westerse ideaal van democratie; het gaat hem ook om het regelrecht verzwakken van het Westen. Een intern verdeeld Westen staat immers minder in de weg van Poetins imperialistische ambities, zijn gedroomde herstel van het ‘Grote Russische Rijk’ ten tijde van de Tsaren en de Sovjet-Unie. Dáárom voelt Poetin zich bedreigd door de NAVO, niet omdat de NAVO een bedreiging zou vormen voor Rusland zelf (want dat is niet zo), maar omdat de NAVO als enige een stokje kan steken voor Poetins imperialistische uitbreidingsplannen. Loekasjenko heeft al eerder dit jaar laten doorschemeren, waarschijnlijk per ongeluk, dat ook Moldavië op het menu van Poetin staat. En ook Georgië en de Baltische staten vrezen zeer terecht een Russische inval.
Vandaar Poetins niet aflatende poging om tweedeling en verwarring te zaaien in het Westen door het online verspreiden van nepnieuws en complottheorieën via Russische trollen en bots. En deze campagne tegen de westerse democratie nam óók de vorm aan van financiële steun aan rechts-populistische politici zoals Nigel Farage, Marine le Pen en Baudet. Van Farage en Le Pen is bekend dat ze geld vanuit Russische hoek hebben ontvangen. De Brexit, waardoor de EU en het VK tegen elkaar zijn uitgespeeld, is mede door Russisch geld mogelijk gemaakt.
Ook Baudet lijkt Russisch geld aangenomen te hebben. Het heeft er alle schijn van dat hij in de aanloop naar het Oekraïne-referendum van 2016 nauw samenwerkte met een aan het Kremlin verbonden Rus. In appberichten, die door Zembla en De Nieuws BV naar buiten zijn gebracht, verwijst Baudet naar betalingen van deze man, die hij omschrijft als “een Rus die werkt voor Poetin”. Volgens lolbroek Baudet waren deze berichten bedoeld als “grapjes”, maar voormalig FvD-bestuurslid Henk Otten zag destijds de humor er niet van in en waarschuwde Baudet meermaals voor Russische invloeden.
Inmenging in Amerikaanse verkiezingen
Poetins campagne om het Westen te destabiliseren door middel van online nepnieuws en complottheorieën bereikte een hoogtepunt tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 en 2020. De Mueller-commissie, die in opdracht van de Amerikaanse Senaat onderzoek deed naar mogelijke illegale samenwerking tussen Trump en de Russen, vond uiteindelijk geen bewijs voor samenwerking maar wel voor Russische inmenging in de verkiezingen van 2016 “in sweeping and systematic fashion”.
Poetin zag heel duidelijk dat Trump een splijtzwam zou zijn in de westerse democratieën en dat het daarom lonend was om Trump te steunen. Dit gebeurde bijvoorbeeld door het lekken van gehackte informatie, zoals de gestolen emails van Hillary Clintons campagne-team. Ook het verspreiden van de QAnon-complottheorie – waarin Trump een messiaanse rol krijgt toebedeeld in het ontmaskeren van de linkse, satanistische ‘deep state’ – speelde een grote rol in de Russische desinformatie-campagne, zoals bleek uit onderzoek door persbureau Reuters. Ook tijdens de Amerikaanse verkiezingen van 2020 hebben de Russen een desinformatie-campagne gevoerd met als doel het beschadigen van Biden.
Dat Trump uiteindelijk op de proppen kwam met zijn Grote Leugen over verkiezingsfraude door de Democraten ‒ een leugen die culmineerde in de gewelddadige bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers ‒ moet Poetin als muziek in de oren hebben geklonken. Zijn doel was om de Amerikaanse democratie te destabiliseren middels een online desinformatie-campagne; dat Trump uiteindelijk zelf probeerde om die democratie middels een coup om zeep te helpen was meer dan Poetin ooit had kunnen dromen.
Fascisme: een tikkende tijdbom
Poetins aanval op Oekraïne heeft alles op scherp gezet. Het is een demasqué: de maskers van rechts-populistische politici als Trump en Baudet zijn definitief afgevallen. En achter die maskers zien we het grijnzende gelaat van de Hitler van onze tijd, Vladimir Poetin. Zijn imperialistische, moorddadige, terroristische dictatuur is het summum van fascisme. En de rechts-populistische politici in het Westen zijn zijn werktuigen, al dan niet met financiële steun vanuit Rusland. Als we hier niet tegen opstaan, dan blijft het gif van fascisme voortwoekeren en onze democratische rechtsstaat ondermijnen.
De toekomst is wat dat betreft weinig rooskleurig. We weten van de jaren ‘30 dat economische crisis altijd een vruchtbare voedingsbodem is voor vreemdelingenhaat en het fascistische verlangen naar een Sterke Leider. En die economische crisis zit er duidelijk aan te komen. De wereldwijde schuldenberg – een “tikkende tijdbom” volgens professor Jan Rotmans – is inmiddels tot recordhoogte gestegen. Het wachten is op het moment dat door de almaar stijgende inflatie de eerste particulieren, bedrijven en landen niet meer aan hun schulden kunnen voldoen, met een kettingreactie van faillisementen en staatsbankroeten tot gevolg. Italië en zelfs Groot-Brittannië staan al economisch op omvallen.
Nout Wellink, de oud-president van De Nederlandsche Bank, sprak zich recent in zeer alarmerende bewoording uit over de historisch hoge schuldenlast in combinatie met de huidige inflatie: “Als je het stro klaar legt en de benzine eroverheen giet, dan gebeurt er niks. Tot er een lucifer bij gehouden wordt.” Poetins oorlog tegen Oekraïne en de daardoor veroorzaakte energiecrisis zouden best wel eens die lucifer – of vlammenwerper – kunnen zijn.
Het is nu al zo dat vluchtelingen aan de grenzen van Europa met steeds meer geweld worden behandeld. De vluchtelingen uit Oekraïne werden tot voor kort nog met open armen in Europa ontvangen. Maar hoe lang zal onze solidariteit met vluchtelingen nog duren als de economische malaise echt toeslaat? En wat als deze vluchtelingen geen witte Europeanen zijn, zoals de Oekraïners, maar mensen met een andere etnische achtergrond? Dan kan de vreemdelingenhaat ineens heel hard om zich heen slaan. De opvangcrisis in Ter Apel heeft al laten zien dat onze solidariteit vrij beperkt is, zeker als gaat om vluchtelingen met een kleurtje. Wees daarom waakzaam! Laten we onze medemenselijkheid streng bewaken en geef fascisme en racisme geen kans! Dit is een herschreven versie van een artikel dat eerder verscheen bij Joop, 10-2-2022.
No comments:
Post a Comment